چرا تروئیکای اروپا بدون خروج از برجام تحریم موشکی ایران را ادامه میدهد؟ فرانسه، انگلیس و آلمان در اقدامی قابل توجه که از چندی پیش احتمال آن میرفت، اعلام کردند که به تحریمهای موشکی و تسلیحاتی ایران با وجود لغو کامل آنها بر اساس قطعنامه ۲۳۳۱، به طور «یک جانبه» ادامه میدهند.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگکننده مذاکرات وین روز پنجشنبه در بیانیهای اعلام کرد که انگلیس، آلمان و فرانسه به اطلاع اتحادیه اروپا رساندهاند که خواستار حفظ تحریمهای موشکهای بالستیک علیه ایران هستند.
بهانه کشورهای اروپایی برای عدم لغو تحریمهای تسلیحاتی ایران این است که ایران و روسیه قطعنامه ۲۲۳۱ را در خرید و فروش پهپادهای ایران و احتمالا موشکهای بالستیک در رابطه با جنگ اوکراین نقض کردهاند. این ادعای کشورهای ارودایی که به شدت در جنگ میان روسیه و اوکراین به نفع کییف فعالیت میکنند، هنوز بعد از گذشت نزدیک به ۶۰۰ روز از جنگ اوکراین به لحاظ فنی و حقوقی اثبات نشده و صرفا در حد یک موضعگیری سیاسی باقی مانده است؛ با این حال این کشورها با سوء استفاده از قدرت و نفوذ خود در سازمانهای بینالمللی سعی دارند از این طریق به روسیه و نیز ایران فشار آوردند. همچنین محروم کردن ایران از منافع «توافق هستهای» دلیل دیگر اروپا برای حفظ تحریمهای موشکهای بالستیک علیه ایران است.
مقامات ایران و روسیه تلاشها برای متهم کردن ایران به نقض پارگرافهای ۳ و ۴ ضمیمه ب قطعنامه ۲۲۳۱ مصداق انتشار “اطلاعات جعلی” بیان کردند.
مقامات ایران در رابطه با فروش پهپاد به روسیه و استفاده احتمالی روسیه از آنها در جنگ با اوکراین بارها اعلام کردهاند که هیچ سلاحی را برای هیچ کدام از طرفین جنگ صادر نکرده است. ایران بارها اعلام کرده است، سیاست خارجیاش مبتنی بر مخالفت با جنگ است و در خصوص جنگ در اوکراین نیز مخالف جنگ بوده و متناسب با ظرفیتهای خود تلاش کرده و میکند که رویکرد نظامی در این زمینه خاتمه پیدا کند.
تحریم تسلیحاتی شورای امنیت علیه ایران ۲۷ مهر ۱۳۹۹ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۰) بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ برداشته شد و از آن پس ایران برای فروش تسلیحات نظامی خود به کشورهای دیگر فارغ از اینکه از آنها به چه شکل و در کجا استفاده خواهد شد، منعی ندارد.
دونالد ترامپ، رییسجمهور وقت آمریکا ماهها برای مقابله با تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران در ۲۰۲۰ که از دستاوردهای بزرگ و مهم برجام بود، تلاش کرد، اما در این مسیر موفق نشذ. جامعه بینالملل و کشورهای اروپایی به ویژه سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان در شورای امنیت سازمان ملل متحد در آن مقطع در مقابل ایالات متحده قرار گرفتند تا در نهایت آنچه در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به ایران وعده داده شده بود، محقق شود و نقض برجام صورت نگیرد چرا که به خوبی میدانستند نقض برجام آن هم در بعد تسلیحاتی، در حالی که این کشورها به تعهدات اقتصادی خود هم پایبند نبودند، دادن مجوز رسمی به ایران برای خروج از برجام و لغو تمامی نظارتهای آژانس در چارچوب برجام است.
ناکامی کشورهای اروپایی در مواجهه با روسیه در جنگ اوکراین و نقض عهد این کشورها در اجرای برجام دلایلی است که از نقطه نظر ایران برای ادامه تحریمهای تسلیحاتی به طور یک جانبه توجیه دارد. کشورهای اروپایی به خوبی میدانند هیچ جایگزینی برای برجام وجود ندارد و ازسرگیری اجرای توافق هستهای تنها اقدام ممکن در راستای منافع همه بازیگران است. همه میدانند توپ در زمین چه کسی است. ایران، مایل به احیای برجام است اما شاهد اقدامی از سوی طرف مقابل برای حرکت در این مسیر تاکنون نبوده است.
آمریکا نیز در حمایت از تصمیم متحدان اروپاییاش اعلام کرده است، ما با متحدان و شرکایمان، از جمله اروپا، در زمینه تصمیمشان برای روزی که تاریخ تحریمهای موشکی و تسلیحاتی ایران پایان مییابد، هماهنگی و همکاری تنگاتنگی داریم و در ادامه، اقدامات منع اشاعهای دیگری را نیز بررسی خواهد کرد.
رفتار آمریکا و اروپا در خصوص قطعنامه ۲۲۳۱ و پایان تحریمهای تسلیحاتی ایران نشان میدهد که آنها اساساً به هیچ نوع تعهد و پیمانی پایبند نیستند اما نه فعالیتهای هستهای ایران و نه فعالیتهای موشکی کشورمان تابع این اقدامات نبوده و نیست.
به نظر کشورهای اروپایی از یک طرف در مخمصه جنگ اوکراین و دشمنی با روسیه و از سویی بر هم نزدن برجام به شیوهای که مثل همتای آمریکاییشان مقصر نقض توافق محسوب شوند، گیر کردهاند و در نهایت به این نتیجه رسیدند که تحریمهای تسلیحاتی ایران را نه به شکل بینالملل بلکه یک جانبه حفظ کنند.
روشن است کشورهای اروپایی تمایلی به تشدید تنش جدی با ایران و ایجاد یک بحران جدید برای خود ندارند. اما این کشورها باید بدانند دور زدن اجرای تعهدات به هر بهانهای، برجام را به سمت فروپاشی میکشاند.
این کشورها بعد از خروج ترامپ از برجام نه تعهدات خود را اجرا کردند، نه آن طور که به ایران اعلام کرده بودند خسارات خروج آمریکا را جبران کردند. اکنون نیز با حفظ تحریمهای یک جانبه خود علیه ایران به شکلی دیگر به برجام و اعتماد ایران ضربه میزنند و طبیعی است این اقدامات از سوی ایران به طورمتقابل بی پاسخ نخواهد ماند. عدم رفع تحریمهای تسلیحاتی ایران اشتباه بزرگی است. هر چند این کشورها سعی دارند با این اقدام به ساختار برجام صدمه نزنند اما در اساس ماهیت این توافق را هر چه بیشتر برای ایران زیر سوال میبرند و ایران را در جایگاه واکنش جدی قرار میدهند.