مهم ترین عارضه افزایش دما چیست؟ رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به افزایش بی‌سابقه دما در تهران بر ضرورت تدوین یک پروتکل ملی برای مقابله با آثار زیانبار گرما تاکید کرد.
علیرضا زالی با اشاره به نوسانات دمای هوا در روزهای اخیر در تهران گفت: این نوسانات باعث اختلال در شکل گیری فرایند سازگاری بدن همشهریان از نظر سوخت و ساز با گرما شده است.
وی بیشترین قربانیان گرمازدگی را مربوط به اوایل تابستان هر سال عنوان کرد که هنوز بدن افراد سازگاری لازم با تغییرات گرما را پیدا نکرده و افزود: امسال به دلیل مواج بودن دمای هوا در تهران و سایر شهرها عملاً بدن افراد فرصت سازگاری فیزیولوژیک پیدا نکرده است بنابراین افزایش دما باعث آثار زیانباری بر سلامت افراد می‌شود.
زالی با اشاره به نتایج تحقیقات بیشترین آثار و عوارض زیانبار گرما بر سلامت افراد را مربوط به دمای ۴۰ تا ۵۰ درجه دانست و به تبیین برخی آثار زیانبار گرما بر سلامت جسم و روان افراد پرداخت.
به گفته وی، در حالت عادی بدن افراد برای مقابله و سازگاری با گرما از چند روش تعدیلی استفاده می‌کند که این روش‌ها در کوتاه مدت خوب هستند اما در درازمدت به سلامت فرد آسیب می‌رساند.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، سیستم تشعشعی بدن را یکی از روش‌های تعدیل گرما برشمرد که از طریق شبکه مویرگی خون بیشتری را به پوست هدایت می‌کند تا از این طریق گرمای اضافه دفع شود.
به گفته وی، کمبود خونرسانی به ارگان‌های مهم بدن مثل مغز و قلب، وارد شدن فشار به قلب به دلیل افزایش پمپاژ خون به سمت پوست از جمله عوارض این روش است به همین دلیل افراد دارای سابقه بیماری‌های قلبی نظیر ایسکمیک یا نارسایی عضله قلب در گرما دچار مشکل می‌شوند.
زالی، بیماران قلبی عروقی را از جمله گروه‌های آسیب پذیر در گرما برشمرد و توصیه کرد این گروه در گرمای شدید در منزل مانده و فعالیت‌های اجتماعی خود را به حداقل برسانند.
وی، تعریق را از دیگر مکانیسم‌های سازگاری بدن برای مقابله با گرما عنوان کرد و افزود: تعریق باعث کاهش آب و املاح بدن از جمله پتاسیم می‌شود و عوارض زیانباری را به دنبال دارد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، پرخاشگری و تغییر خلق و خو، کاهش قدرت قضاوت، کاهش دقت، عود یا تشدید برخی از بیماری‌های روانی، بی قراری، اضطراب، اختلال در سیکل خواب و عدم آرامش و…، را از جمله عوارض گرما بر سلامت روان برشمرد.
زالی، حمله گرمازدگی یا استروک حرارتی را از عوارض شدید گرما برشمرد که در صورت عدم درمان به موقع حتی منجر به مرگ فرد می‌شود.
به گفته وی گیجی، تشنج، تهوع، استفراغ، تورم در مچ پا و عضلات، نفخ شکم، اریتمی قلبی، نوسان فشارخون از علائم حمله گرمازدگی است که در صورت عدم درمان منجر به شوک و مرگ می‌شود. البته در گرمازدگی خفیف علائمی نظیر خستگی، اختلال تمرکز و قضاوت، سرگیجه، تهوع و استفراغ وکاهش فشارخون مشاهده می‌شود که می‌تواند همراه با دردهای عضلانی و شکمی به دلیل کمبود پتاسیم و تجمع اسیدلاکتیک باشد.
رئیس دانشگاه قدرت مقابله با گرما را در بیماران قلبی عروقی، افراد بالای ۶۵ سال و کودکان زیر ۵ سال ضعیف برشمرد و آنان را از گروه‌های آسیب پذیر عنوان کرد.
به گفته وی، مادران باردار نیز از دیگر گروه‌های در معرض خطر هستند که گرما باعث افزایش خطر سقط و مسمومیت حاملگی در آنها می شود و بر اساس نتایج تحقیقات از دیگر گروه‌های پرخطر به بیمارانی اشاره کرد که داروهای فشارخون و قلبی عروقی مصرف می‌کنند. این گروه در گرما دچار کم آبی شده و در نتیجه آثار زیانبار گرما را تجربه می‌کنند.
زالی بر ضرورت تغییر در قوانین محل کار، تعطیلی در صورت لزوم، کاهش ساعت کار، دورکاری برای گروه‌های در معرض خطر تاکید کرد و یادآور شد: برخی از بیماری‌ها نظیر سالک، مالاریا، وبا و…، در فصل گرما افزایش می‌یابد که باید به آنها توجه شود.
وی با اشاره به آثار واکاوی تاریخی گفت: این آثار نشان می‌دهد که زمین بیش از ۲۳۰۰۰ سال گرمای تابستان را تجربه کرده و بر اساس نتایج مطالعات ۵۵ درصد زندگی‌های از دست رفته بشر در طول این سال‌ها مربوط به آثار زیانبار گرما بوده است.
رئیس دانشگاه بر ضرورت تدوین یک پروتکل ملی برای مقابله با آثار زیانبار گرما تاکید کرد زیرا فرایند افزایش دما در سال‌های آتی نیز ادامه خواهد یافت.
وی با اشاره به تغییرات آب و هوایی در خاورمیانه گفت: پیش بینی می‌شود در این منطقه به ویژه ایران در دهه‌های آتی به طور میانگین شاهد افزایش دمای ۲.۶ درجه سانتیگرادی باشیم. همچنین در اواخر قرن ۲۱ در منطقه جنوب شرقی فلات آناتولی و ساحل مدیترانه که مربوط به ترکیه و ایران می‌شود بیشترین آثار زیانبار گرما را تجربه خواهیم کرد.
