تب مالت، بیماری خطرناک مشترک بین انسان و دام رئیس بخش تحقیق و تولید واکسن و آنتی ژن های بروسلوز موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، گفت: بیشتر عفونت های بیماری تب مالت، از طريق مصرف شير خام يا پنير تهيه شده از شير غيرپاستوريزه گوسفند و بز ايجاد می شود و می تواند فرد مبتلا را تا ماه ها و سال ها درگیر کند.
سعید عالمیان در جلسه سخنرانی علمی با موضوع “چالش های پیش روی برنامه کنترل بروسلوز” که با حضور مدیران و کارشناسان بخش های مختلف موسسه رازی در سالن دانش کتابخانه رازی برگزار شد، بروسلوز را از بیماری های مشترک بین انسان و دام نام برد و گفت: این بیماری طیفی وسیع از پستانداران اهلی و وحشی را مبتلا می کند، انتشار جهانی دارد و بروسلا آبورتوس پرانتشارترین عضو خانواده بروسلاها و باعث خسارات اقتصادی زیاد به دامداران و تهدید سلامت جوامع انسانی است.
وی، سقط بره و گوساله و کاهش جمعیت دامی، کاهش تولید شیر و گوشت مورد نیاز جامعه و زیان های اقتصادی به دامدار و جامعه را از تبعات خسارت زای این بیماری عنوان کرد و افزود: هر چه شيوع بيماری در بين دام ها بيشتر باشد انسان های بيشتری آلوده شده و از طريق تحميل مخارج درمان، غیر فعال شدن نيروی کار و توان دامداران و كشاورزان، زيان های فراوانی به بار می آید.
رئیس بخش تحقیق و تولید واکسن و آنتی ژن های بروسلوز موسسه رازی، اضافه کرد: بیماری از طریق تماس مستقیم از راه ملتحمه چشم، یا ازطریق تماس خراش ها و جراحات پوست با ترشحات، مواد دفعی، یا بافت های حیوانات آلوده یا اشیاء آغشته به ترشحات عفونی، انتقال تنفسی از طریق استنشاق ذرات عفونی معلق در آغل، اصطبل و آزمایشگاه، مصرف شیرخام و فرآورد ه های لبنی آلوده خصوصا پنیر تازه، خامه و سرشیر، به سرعت سرایت می کند اگرچه احتمال انتقال بیماری به انسان از گوشت و فرآورده های آن کمتر از استفاده از فرآورد ه های لبنی آلوده و انتقال بروسلوز از انسان به انسان نیز بسیار نادر است.
به گفته وی، تلقیح مصنوعی، واکسیناسیون و نمونه برداری از خون در برنامه های خون گیری از دام به موارد متعدد بروسلوز در بین دامپزشکان و تکنسین ها منجر شده است.
عالمیان، سقط جنین یا زایمان زودرس را نشانه اصلی ابتلا به بروسلوز در تمام حیوانات به ویژه نشخوارکنندگان نام برد و گفت: مهمترين علامت بيماری بروسلوز در گاو ماده سقط جنين در ماه های پنجم آبستنی به بعد و عموما سقط جنين همراه جفت ماندگی است و اکثرا از طريق تغذيه مواد غذایی و آب آلوده به ميكروب و يا ليسيدن جنين سقط شده يا جفت آلوده و تشريحات تناسلی آلوده گاوهای بيمار به گاوهای سالم منتقل می شود.
عضو هیئت علمی موسسه رازی، تصریح کرد: شدیدترین حالت تب مالت (بروسلوز) از طریق گوسفند، بز و قوچ به انسان منتقل می شود که می تواند فرد مبتلا را تا ماه ها و سال ها درگیر کند.
وی یادآور شد: بیشتر عفونت ها نیز از طريق مصرف شير خام يا پنير تهيه شده از شير غيرپاستوريزه گوسفند و بز ايجاد می شود، اما در بسياری از نواحی كه گوسفند و بز در كنار گاو پرورش داده می شوند يا از مراتع و چراگاه های مشترك استفاده می كنند انتقال اين ميكروب توسط گاو نيز ممكن است صورت بگيرد.
عالمیان اضافه کرد: اين بيماری قادر است در مواردی نادر حيوان را از پای درآورد ولی اگر حيوان از بيماری جان سالم به در ببرد ميكروب در طحال، كبد، رحم و غدد لنفاوی برای مدت چندين سال جای گرفته و به بروسلوز مزمن تبديل خواهد شد، در طی عفونت مزمن ممكن است ميكروب به مدت چندين سال از طريق ادرار، شير و ترشحات رحمی دفع و باعث گسترش آلودگی شود.
عضو هیئت علمی موسسه رازی، شیوع بالای آلودگی دامی در برخی مناطق به ویژه عشایری، عرضه و فروش فراورده های لبنی غیربهداشتی خارج از نظارت، جابه جایی و گردش غیراصولی دام ها به ویژه عشایری در کشور و همچنین قاچاق از کشورهای همسایه را از مهم ترین چالش های کنترل بروسلوز در دام نام برد و گفت: در مورد انسان نیز این چالش ها متعدد است که می توان به مواردی همچون، بیماری هزار چهره است و در اشکال مختلف حاد، تحت حاد و مزمن تظاهر می کند؛ چالش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موثر در سبک زندگی مردم، تنوع راه های انتقال (خوراکی، تزریقی، استنشاقی، …)، پیچیدگی های افتراقی عود بیماری از ابتلا مجدد، عدم تبعیت کامل بیماران برای تکمیل دوره درمان به رغم طولانی بودن دوره درمانی، ناکافی بودن همکاری بخش خصوصی (آزمایشگاهی و بالینی) در گزارش موارد ابتلا و نیاز پزشکان به آگاهی از چهر های متنوع بیماری تب مالت، کم اطلاعی مردم در ارتباط با راه های پیشگیری از بیماری، اسیب پذیری مادران و کودکان روستایی و وضعیت نامناسب غیربهداشتی دامداری سنتی اشاره کرد.
رئیس بخش تحقیق و تولید واکسن و آنتی ژن های بروسلوز موسسه رازی، رعایت راهکارهای کنترلی و پیشگیری از ابتلا به این بیماری را بسیار مهم دانست و تصریح کرد: باکتری بروسلا، قدرت تهاجمی بالایی دارد و به سرعت منتقل می شود بنابراین ضروری و لازم است راهکارهای کنترل و پیشگیری با دقت اجرا و رعایت شود.
وی گفت: استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، ایلام، کرمانشاه، همدان، مازندران و لرستان به ترتیب مناطق با شیوع بالای بروسلوز شناخته شده اند و ضرورت است برنامه پایش عمیق در این مناطق اجرا شود.
عالمیان، ایجاد و هماهنگی بین بخشی را به عنوان مهم ترین راهکار در پیشگیری و کنترل این بیماری عنوان کرد و افزود: جلوگیری از روش های دامپروی سنتی، آموزش کارکنان، پزشکان و دامپزشکان، ارتقای ایمنی زیستی در دامداری سنتی و کشتار دام، تقویت کارخانه های پاستورزاسیون و تولید فراورده های پاستوریزه، اصلاح عادات غذایی سنتی غیربهداشتی، آموزش جامعه و گروه های در معرض خطر و ارتقای ظرفیت مناسب آزمایشگاهی از موارد موثر در پیشگیری و کنترل بیماری است.
عضو هیئت علمی موسسه رازی، با تاکید بر این که رفع چالش ها به تنهایی و توسط یک نهاد ممکن نیست، گفت: مهمترین استراتژی کنترل بروسلوز، همانند تمامی بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان، استراتژی سلامت واحد است و برنامه ریزی دقیق و پاسخ شبکه ای هماهنگ نیاز دارد.
وی در پایان این سخنرانی علمی، از عبدالعزیز اردلان، عبداله عبادی و اسماعیل ذوقی از روسای اسبق بخش تحقیق و تولید واکسن و آنتی ژن های بروسلوز موسسه رازی و از دانشمندان بنام و تاثیرگذار این حوزه یاد کرد.
